تغذیه مناسب اهمیت زیادی در تندرستی انسان و پیشرفت او در امور اجتماعی دارد. امروزه تغذیه مناسب یکی از گزینه های رفاه محسوب می شود. به همین دلیل چاقی دوران کودکی یکی از مهم ترین مسائل پزشکی است زیرا تاثیر زیادی بر زندگی کودک دارد و خطر ابتلا به بیماری ها را در او افزایش داده و باعث ایجاد مشکلات روحی واجتماعی می شود. احتمال بروز چاقی در بزرگسالی در کودکان چاق زیاد است و هم چنین خطر بیماری هایی مثل بیماری قلبی و سکته به همان نسبت زیاد است. بنابراین آموزش تغذیه به کودکان و نوجوانان در زمان رشد در سلامت خانواده و بالتبع آن جامعه تاثیر خواهد داشت.
تپلویم تپلو! فردا میشم چاقالو!
از آنجا که گرایش به مصرف فرآورده های پروتئینی مانند سوسیس و کالباس و فست فودهای کم ارزش به عنوان وعده غذای اصلی، در جامعه زیاد شده که این مسئله نشانه کم بودن دانش تغذیه ایرانیان است. دوران کودکی بهترین زمان برای جلوگیری از تشکیل سلول های چاقی در کودکان است. اختلالات روانی مانند تنبلی، افسردگی ، مشکلات اجتماعی در کودکان، طردشدن از سوی دیگران به ویژه همسالان، کاهش اعتماد به نفس و احساس ناامنی و مورد تمسخر و آزار قرارگرفتن از جمله مسائلی است که در کودکان چاق دیده می شود. حتی خود خانواده نیز که در ابتدا با کلماتی مانند تپل، بامزه و... از چاقی کودک نوپای خود یاد و او را به پرخوری تشویق می کند، کودک را تنبل و چاق می خواند و باعث آزار روانی او می شود.بی تحرکی کودکان وکاهش فعالیت بدنی(استفاده بیش از حد از کامپیوتر، تماشای تلویزیون به مدت طولانی و ...) و کاهش فرصت های بازی در خارج از منزل موجب می شود بخشی از انرژی دریافتی از مواد غذایی در بدن به صورت چربی تجمع پیدا کرده و سبب اضافه وزن و چاقی شود.
چرا کودکم چاق می شود؟
کودکانی که به طور مرتب بیشتر از نیازشان، انرژی دریافت می کنند و دچاراضافه وزن می شوند، اگر چنین روندی را تغییر ندهند، بیش از پیش چاق خواهند شد. عوامل مختلف زیادی باعث عدم تعادل بین انرژی مصرفی و دریافتی می شود که برخی از آن ها عبارتند از:
1- عوامل ژنتیک: در برخی خانواده ها چاقی ارثی است و احتمال چاقی در کودکی که پدر،مادر،خواهر یا برادرش چاق هستند، زیاداست. البته عوامل ژنتیک به تنهایی باعث چاقی نمی شود. چاقی زمانی که کودک بیش از مقدار مورد نیاز خود انرژی دریافت کند، اتفاق می افتد.
2- عادات غذایی: امروزه افراد غذاهای سالم و مغذی مثل میوه، سبزی و غلات کامل (سبوس دار) را کمتر و غذاهای آماده و نوشابه را بیشتر مصرف می کنند. این مواد خوراکی دارای چربی و کالری بالایی هستند و سایر مواد مغذی در آن ها کم است.
3- فعالیت بدنی و ورزشی: تماشای تلویزیون و بازی های کامپیوتری و ویدئویی در بین کودکان باعث کاهش تحرک بدنی در آن ها شده است. به عنوان مثال، کودکان آمریکایی به طور متوسط روزانه 3 ساعت به تماشای تلویزیون می پردازند و معمولا در این مواقع خوراکی ها و تنقلات پرکالری فراوانی مصرف می کنند. چنین کارهایی باعث بی تحرکی و کاهش مصرف انرژی می شود.
دست به کار شوید
اگر کودک شما چاق است می توانید از افزایش وزن او جلوگیری کنید. پدر و مادر می توانند به کودک خود کمک کنند تا وزن خود را در حد طبیعی نگه دارد. در دوران نوزادی، شیرخوارگی و زمان شروع غذای کمکی، می توانید از چاقی کودک پیشگیری کنید. در سنین پایین باید به کودک میان وعده های مغذی و کم چرب بدهید و هر روز او را تشویق به انجام فعالیت بدنی(مثل انواع ورزش ها) کنید. می توانید به بچه های بزرگتریاد بدهید که غذاهای سالم و مغذی را برای خود انتخاب کنند و ورزش های مفید انجام دهند. هم چنین باید مدت زمان تماشای تلویزیون و بازی کامپیوتری یا ویدئویی را کاهش دهند. به آن ها یاد دهید غذاهای سالم و مغذی را برای خود انتخاب کنند و ورزش های مفید را انجام دهند.
بچه ها رژیم بگیرند یا نه؟
بر اساس تحقیقات و پژوهش های انجام شده در کودکان و نوجوانان مهم ترین علت چاقی دریافت خوراکی های پرکالری است. خوراکی های پرکالری مانند فست فود و غذاهای پرچرب است که مقداری کالری در واحد وزن دارند. کاهش فعالیت های بدنی و زندگی شهری و آپارتمانی به نوعی فرصت ورزش کردن را از همه خانواده ها گرفته است. نبود امکانات ورزشی در پارک ها و هم چنین رفتارهای اشتباه غذاخوری و غذاهای صنعتی که نیمه پخته هستند و نیاز به جویدن کمتری دارند، باعث می شوند غذا سریع تر مصرف شود که همین سبب می شود حجم زیادی غذا مصرف شده که منجر به چاقی می شود. به صورت کلی عوامل چاقی در کودکان را می توان به چند دسته تقسیم کرد. خوردن غذاهای پرکالری و غذاهای صنعتی که دریافت چربی را افزایش می دهند. هر یک گرم چربی 9 کیلوکالری و هر یک گرم پروتئین 4 کیلوکالری انرژی دارد. چربی ها یا به صورت آشکار یا نیمه پنهان هستند. چربی های آشکار مانند ماست پرچرب و شیر پرچرب هستند. همه این ها باعث می شود دریافت کالری بیشتر و افزایش وزن ایجاد شود. غذاهای پرکالری مهم ترین علت چاقی در تمام دنیا هستند. کاهش فعالیت های فیزیکی و ورزش نکردن و تغییر عادات غذاخوری در خانواده ها از جمله خوردن غذاهای صنعتی و نیمه پخته که نیاز به جویدن کمتری دارند و سریع مصرف می شوند باعث می شود احساس سیری طبیعی در بدن دیرتر اتفاق افتد و منجر به اضافه وزن شود.
کودکان چاق چه باید بکنند
مسلما کودکان چاق باید وزن شان را کم کنند. اول از همه باید عادات مصرف غذایی آن ها اصلاح شود. برای این کار اول باید از خانواده شروع کرد. خانواده ها باید عادات غذایی را تغییر دهند و از خورن غذاهای فست فود و غذاهای نیمه پخته صنعتی خودداری کنند و فرصت فعالیت فیزیکی و ورزش را برای کودک به وجود بیاورند. رژیم یک مسئله مهم است که بر اساس راهنماهای موجود انجام می شود وکاملا استانداد و علمی است. در کودکان زیر 7 سال همانند بزرگسالان رژیم درمانی صورت نمی گیرد چون با توجه به سرعت رشد در این سن ممکن است آسیب هایی برای کودک به وجود بیاید و بر اساس دستورات سلامت و تغذیه رژیم به معنی رژیم درمانی نیست. انتخاب مناسب خوراکی و عادات درست غذایی خانواده و افزایش فعالیت های فیزیکی و ورزش با حمایت خانواده توصیه می شود.
رژیم در کودکان7 سال به بالا
کودکانی که بالای 7 سال دارند ممکن است در اثرچاقی درمعرض خطر باشند. براساس استانداردهای سلامت علاوه بر موارد ذکر شده در بالا این کودکان می توانند تحت رژیم درمانی واقعی قرار بگیرند. این رژیم باید حتما تحت نظر متخصص تغذیه و با توجه به شرایط کودک، عادات غذایی و شرایط خانوادگی و پیشینه کودک از هر نظرصورت گیرد. در رژیم هر فرد کالری مورد نیاز او را حساب می کنند و برحسب آن رژیم خاص را به فرد می دهند. در رژیم برای هر فرد معمولابین 200 تا 500 کیلوکالری کم می کنند. منوی غذایی براساس شرایط جسمی و خانوادگی و عواملی که در اجرای رژیم مهم است در نظر گرفته می شود.هر رژیم برای هر فرد بر اساس مدت زمان خاصی انجام می شود.
منبع: مجله شهرزاد
